ക്വാണ്ടം ഡയലക്ടിക്സ് അഥവാ കോശാദ്വൈതം

കോശാദ്വൈതം (कोशाद्वैत) എന്നത് ക്വാണ്ടം ഡയലക്ടിക്സിന്റെ സംസ്കൃത രൂപമാണെന്ന വാദം, ഒരു വാക്ക് മറ്റൊരു വാക്കിലേക്ക് മാറ്റുന്ന ലളിതമായ ഭാഷാന്തരമോ സാംസ്കാരിക അലങ്കാരമോ അല്ല. ഇത് ഒരു സത്താശാസത്രപരമായ (ontological) തിരിച്ചറിവാണ് . ചരിത്രപരമായും ഭാഷാപരമായും വ്യത്യസ്തമായ രണ്ട് ബൗദ്ധിക പരമ്പരകൾ, യാഥാർത്ഥ്യത്തെ കുറിച്ചുള്ള ഒരേ അടിസ്ഥാന ധാരണയിലേക്കാണ് എത്തിച്ചേരുന്നതെന്ന അവകാശവാദമാണ് ഇതിൽ അടങ്ങിയിട്ടുള്ളത്. . യാഥാർത്ഥ്യം പാളികളായുള്ളതും (layered), ചലനാത്മകവും, ആന്തരവൈരുദ്ധ്യങ്ങളാൽ  സജീവവുമായതും, സ്ഥിരതയില്ലാത്ത എന്നാൽ ഏകോപിതമായ ഒരു സമഗ്രതയുമാണ് എന്ന ധാരണ. ക്വാണ്ടം ഡയലക്ടിക്സ് ഈ ധാരണയെ ആധുനിക ശാസ്ത്രത്തിന്റെയും ഡയലക്ടിക്കൽ മെറ്റീരിയലിസത്തിന്റെയും ഭാഷയിൽ അവതരിപ്പിക്കുമ്പോൾ, കോശാദ്വൈതം അതിനെ സംസ്കൃത ദർശനത്തിന്റെ സവിശേഷവും ഗഹനവുമായ ആശയഭാഷയിൽ പ്രകടിപ്പിക്കുന്നു. അതിനാൽ ഇവ തമ്മിലുള്ള ബന്ധം ശബ്ദപരമല്ല, ഘടനാപരമാണ്.

ക്വാണ്ടം ഡയലക്ടിക്സിലെ quantum എന്ന പദത്തിനുപകരമായി കോശം എന്ന പദമാണ് കോശാദ്വൈതത്തിന്റെ ഉപയോഗിച്ചിരിക്കുന്നത്. “ആവരണം”, “പാളി”, “അറ” എന്നൊക്കെ അർഥമുള്ള  ഈ പദം, പ്രത്യേകിച്ച് തൈത്തിരീയ ഉപനിഷത്തിൽ, യാഥാർത്ഥ്യം വിവിധ നിലകളായി (കോശങ്ങളായി) ക്രമീകരിക്കപ്പെട്ടിരിക്കുന്നതായി വിശദീകരിക്കുന്നു—സ്ഥൂലമായ ഭൗതികസംഘടന മുതൽ ജീവപ്രക്രിയകളും ബോധപ്രവർത്തനങ്ങളും ആത്മപരിശീലനപരമായ അവബോധവും വരെ. ഈ കോശങ്ങൾ, ഒരു രൂപരഹിതമായ പരമസത്യത്തെ തേടി ഉപേക്ഷിക്കേണ്ട മിഥ്യാആവരണങ്ങൾ അല്ല. അവ ഓരോന്നും യാഥാർത്ഥ്യത്തിലുള്ള, സ്വന്തം ആഭ്യന്തരനിയമങ്ങളുള്ള, എന്നാൽ ഒരു വലിയ സമഗ്രതയിൽ ഉൾക്കൊള്ളപ്പെട്ട ഘടനാപരമായ നിലകളാണ്. കോശങ്ങളിലൂടെ മുന്നേറുന്നത് വസ്തുവിൽ നിന്നുള്ള ഒഴിഞ്ഞുമാറലല്ല, മറിച്ച് വസ്തുവിന്റെ തന്നെ ക്രമീകരണവികാസമാണ്.

ഈ കോശഘടനാപരമായ ദർശനം തന്നെയാണ് ക്വാണ്ടം ഡയലക്ടിക്സിൽ ക്വാണ്ടം-ലെയർ ഘടന എന്ന പേരിൽ പ്രത്യക്ഷപ്പെടുന്നത്. യാഥാർത്ഥ്യം ഒരേപോലുള്ള ഒരു സമതലവസ്തുവല്ല; മറിച്ച് അപാണു ഘടകങ്ങൾ, കണങ്ങൾ, അണുക്കൾ, മോളിക്യൂളുകൾ, ജീവവ്യവസ്ഥകൾ, നാഡീസംവിധാനങ്ങൾ, ബോധം, സാമൂഹികഘടനകൾ എന്നിവ ഉൾക്കൊള്ളുന്ന പരസ്പരബന്ധിതമായ പാളികളുടെ അഥവാ അടരുകളുടെ  ഒരു ക്രമമാണ്. ഓരോ നിലക്കും താഴെയുള്ള നിലയിൽ നിന്ന് നേരിട്ട് കുറച്ചെടുക്കാൻ കഴിയാത്ത ഉദ്ഭവഗുണങ്ങളുണ്ട് (emergent properties). ഈ പാളികൾ അഥവാ അടരുകൾ യാന്ത്രികമായി അടുക്കിവച്ചതല്ല, അല്ലെങ്കിൽ പരസ്പരം വേറിട്ടതുമല്ല; അവ പരസ്പരം ഇടകലർന്ന്, തമ്മിൽ സ്വാധീനിച്ചുകൊണ്ടാണ് നിലകൊള്ളുന്നത്. താഴെയുള്ള പാളികളിലെ  ആന്തര വൈരുദ്ധ്യങ്ങളും പുനസംഘടനകളും മൂലമാണ് ഉയർന്ന പാളികൾ രൂപ്രം കൊള്ളുന്നത്; എന്നാൽ അവ താഴെയുള്ള പാളികളെ  ഇല്ലാതാക്കുന്നില്ല, മറിച്ച് കൂടുതൽ സങ്കീർണ്ണമായ ഏകോപനത്തിലേക്ക് അവയെ സംയോജിപ്പിക്കുന്നു. ഒരു പാളിയെയും  അതിൻറെ ഘടക പാളികളിലേക്ക് പൂർണ്ണമായി ചുരുക്കിക്കളയാനാവില്ല; ഒന്നിനെയും  അന്തിമമെന്നോ പരമമെന്നോ പ്രഖ്യാപിക്കാനുമാകില്ല. ഓരോ പാളിയിലും ഉള്ള  സ്ഥിരത, അതിൻറെ ഘടന നിലനിർത്തുന്ന ഏകോപനശക്തികളും (cohesive) മാറ്റം സൃഷ്ടിക്കുന്ന വിഘടനശക്തികളും (decohesive) തമ്മിലുള്ള സംഘർഷത്തിലൂടെയാണ് നിലനിൽക്കുന്നത്. ആധുനിക ശാസ്ത്രഭാഷയിൽ പറഞ്ഞാൽ, ഇതാണ് കോശ അഥവാ ക്വാണ്ടം എന്ന ആശയത്തിന്റെ യഥാർത്ഥ അർത്ഥം.

കോശാദ്വൈതത്തിന്റെ രണ്ടാം തൂണാണ് അദ്വൈതം. സാധാരണയായി അദ്വൈതം വ്യത്യാസങ്ങളെ നിഷേധിക്കുന്ന കർശന ഏകത്വവാദമായി തെറ്റിദ്ധരിക്കപ്പെടുന്നു. യഥാർത്ഥത്തിൽ, അദ്വൈതം നിഷേധിക്കുന്നത് വ്യത്യാസമല്ല, പരിപൂർണ്ണമായ വേർതിരിവാണ്. അദ്വൈതം സൂചിപ്പിക്കുന്നത് വിഭജനം ഇല്ലാത്ത ഏകോപനമാണ്—വൈവിധ്യം ഇല്ലാതാക്കുന്ന ഏകത്വമല്ല. കോശയുമായി ചേർന്നാൽ, അദ്വൈതം ഒരു ശക്തമായ ഡയലക്ടിക്കൽ ഓണ്ടോളജിയായി മാറുന്നു: യാഥാർത്ഥ്യം ഒന്നാണ്, കാരണം അതിന്റെ പല പാളികളും  പരസ്പരം ബന്ധിതവും ആശ്രിതവുമാണ്. ഈ ധാരണ ക്വാണ്ടം ഡയലക്ടിക്സിന്റെ അടിസ്ഥാന ആശയത്തോട്  പൂർണ്ണമായും പൊരുത്തപ്പെടുന്നു—ഏകത്വം എന്നത് സ്ഥിരതയുള്ള ഏകതാനത അല്ല, മറിച്ച് ചലനാത്മകമായ ഏകോപനമാണ്.

ആധുനിക ശാസ്ത്രം ക്ലാസിക്കൽ റെഡക്ഷനിസ്റ്റ് മെറ്റാഫിസിക്സിനെ തകർത്തതിന്റെ ആശയപരമായ അടിത്തറയിലാണ്  ക്വാണ്ടം ഡയലക്ടിക്സ് രൂപംകൊള്ളുന്നത്. ക്വാണ്ടം ഭൗതികശാസ്ത്രം, സങ്കീർണ്ണതാശാസ്ത്രം, സിസ്റ്റം സയൻസ് എന്നിവ പ്രപഞ്ചത്തെ  രേഖീയമല്ലാത്തതും (non-linear) ഉദ്ഭവപരവുമായതും (emergent) ആന്തരവിരോധങ്ങളാൽ സജീവവുമായതുമാണെന്ന് വെളിപ്പെടുത്തുന്നു. മാറ്റം എന്നത്  ലളിതമായ ബാഹ്യകാരണങ്ങളുടെ ഫലമല്ല; അത് സിസ്റ്റത്തിനുള്ളിലെ സംഘർഷങ്ങളിൽ (contradictions) നിന്നാണ് ഉദ്ഭവിക്കുന്നത്. സ്ഥിരത (stability) പോലും ഒരു ചലനാത്മക സമതുലിതാവസ്ഥയായി (dynamic equilibrium) പുനർവ്യാഖ്യാനിക്കപ്പെടുന്നു. ഈ ശാസ്ത്രീയ ലോകദർശനത്തിനാണ് കോശാദ്വൈതത്തിൽ നേരത്തെ തന്നെ ദാർശനികമായ രൂപം ലഭിച്ചിരുന്നത്.

ഈ ഐക്യം ഓണ്ടോളജിയിൽ മാത്രം ഒതുങ്ങുന്നില്ല; അത് ജ്ഞാനശാസ്ത്രത്തിലും (epistemology) വ്യാപിക്കുന്നു. കോശാദ്വൈതവും ക്വാണ്ടം ഡയലക്ടിക്സും, അറിവ് (knowledge) വസ്തുതകളുടെ ലീനിയർ ശേഖരണത്തിലൂടെ വളരുന്നു എന്ന ധാരണ തള്ളുന്നു. അറിവ് ഉദ്ഭവിക്കുന്നത് വിവിധ പാളികളിലൂടെ  സഞ്ചരിച്ചും നിലവിലുള്ള ആശയഘടനകളിലെ വൈരുദ്ധ്യങ്ങൾ  പരിഹരിച്ചുമാണ്. ആധുനിക ശാസ്ത്രത്തിൽ ഇത് പാരഡൈം (paradigm) മാറ്റങ്ങളിലേക്ക് നയിക്കുമ്പോൾ, കോശാദ്വൈതത്തിൽ ഓരോ കോശത്തിന്റെയും ആപേക്ഷിക സത്യതയും പരിധിയും തിരിച്ചറിയുന്നതിലൂടെയാണ് ജ്ഞാനം ലഭിക്കുന്നത്. ഇരു സന്ദർഭങ്ങളിലും, വൈരുദ്ധ്യം (contradictions) ഒരു പിശകല്ല; അത് അവബോധത്തിന്റെ വളർച്ചയ്ക്ക് അനിവാര്യമായ ഘടകമാണ്.

റെഡക്ഷനിസം (reductionism) ഇല്ലാത്ത മെറ്റീരിയലിസവുമായി കോശാദ്വൈതം പൊരുത്തപ്പെടുന്നു എന്നതും നിർണായകമാണ്. ക്വാണ്ടം ഡയലക്ടിക്സ് വസ്തുവിന്റെ പ്രാഥമികത അംഗീകരിക്കുകയും, ബോധത്തെ (consciousness) സങ്കീർണ്ണമായ വസ്തുസംഘടനയിൽ നിന്നുള്ള ഉദ്ഭവഗുണമായി (emergent property)  കാണുകയും ചെയ്യുന്നു. പിന്നീട് ചേർന്ന ഐഡിയലിസ്റ്റ് വ്യാഖ്യാനങ്ങൾ ഒഴിവാക്കിയാൽ, കോശാദ്വൈതവും ഇതേ നിലപാടിലേക്കാണ് എത്തുന്നത്. കോശങ്ങൾ അതീന്ദ്രിയലോകങ്ങളോ അമൂർത്ത സത്തകളോ അല്ല; അവ വസ്തുതയുടെ തന്നെ സംഘടനാനിലകളാണ്. ബോധം പ്രകൃതിക്ക് പുറത്തുനിന്ന് വന്നതല്ല; പ്രകൃതിയുടെ ആഭ്യന്തര സങ്കീർണ്ണതയിൽ നിന്ന് ഡയലക്ടിക്കായി ഉദ്ഭവിച്ചതാണ്.

രീതിശാസ്ത്രപരമായും ഈ ഐക്യം വ്യക്തമാണ്. ക്വാണ്ടം ഡയലക്ടിക്സ് തുറന്നുപറയുന്ന രീതികൾ—വിരോധം, നിഷേധം, സബ്ലേഷൻ, ഉദ്ഭവം—കോശാദ്വൈതത്തിൽ അന്തർനിഹിതമായി പ്രവർത്തിക്കുന്നു. അന്തിമ നിർവചനങ്ങളെ അത് നിരസിക്കുന്നു, ഒരു നിലയെയും പരമമാക്കുന്നില്ല, മാറ്റത്തിലൂടെ ഏകോപനം നിലനിർത്തുന്നു. ശാസ്ത്രീയ മാതൃകകളിലൂടെയും തത്ത്വചിന്താപരമായ വിശകലനങ്ങളിലൂടെയും ക്വാണ്ടം ഡയലക്ടിക്സ് പറയുന്നതിനെ, കോശാദ്വൈതം ദാർശനിക ഭാഷയിൽ പ്രതീകാത്മക ആഴത്തിലൂടെയും പറയുന്നു. വ്യത്യാസം ചരിത്രരൂപത്തിലാണ്, തർക്കഘടനയിൽ അല്ല.

അതിനാൽ, കോശാദ്വൈതത്തെ പിന്നീടുണ്ടായ ഐഡിയലിസ്റ്റ് അദ്വൈതവേദാന്തമായി ചുരുക്കിക്കാണുന്നത് തെറ്റാണ്. അത് ഒരു പുനർനിർമ്മിത ഓണ്ടോളജിയാണ്, ക്വാണ്ടം ഡയലക്ടിക്സ് പുനർനിർമ്മിത ഡയലക്ടിക്കൽ മെറ്റീരിയലിസമായിരിക്കുന്നതുപോലെ. ആധുനിക ശാസ്ത്രത്തിന്റെ വെളിച്ചത്തിൽ പുനർവ്യാഖ്യാനിക്കപ്പെട്ട വേദാന്തമാണ് കോശാദ്വൈതം; ക്വാണ്ടം ഭൗതികശാസ്ത്രത്തിന്റെയും സങ്കീർണ്ണതാശാസ്ത്രത്തിന്റെയും (complexity science) വെളിച്ചത്തിൽ പുനർസംഘടിപ്പിച്ച ഡയലക്ടിക്സാണ് ക്വാണ്ടം ഡയലക്ടിക്സ്. രണ്ടും തങ്ങളുടെ പാരമ്പര്യത്തിലെ യുക്തിസഹമായ ഘടകങ്ങൾ സംരക്ഷിക്കുകയും, പരിമിതമായ മെറ്റാഫിസിക്കൽ ആശയങ്ങളെ നിഷേധിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു.

ഈ നിലയിൽ നോക്കുമ്പോൾ, കോശാദ്വൈതം ക്വാണ്ടം ഡയലക്ടിക്സിന്റെ ഒരു സ്വതന്ത്ര സാംസ്കാരിക-ഓണ്ടോളജിക്കൽ വിവർത്തനമാണ്. ആധുനിക ശാസ്ത്രത്തിന്റെ ഏറ്റവും ആഴമുള്ള കണ്ടെത്തലുകൾ സംസ്കൃത ദർശനപരമ്പരകളോട് വിരുദ്ധമല്ല, മറിച്ച് അവയുമായി ഘടനാപരമായി അനുരണിക്കുന്നവയാണെന്ന് ഇത് തെളിയിക്കുന്നു. ക്വാണ്ടം ഡയലക്ടിക്സ് ആധുനിക ശാസ്ത്രഭാഷയിൽ ഈ സത്യം പറയുന്നു; കോശാദ്വൈതം അതിനെ ക്ലാസിക്കൽ ഓണ്ടോളജിയുടെ ഭാഷയിൽ പറയുന്നു. രണ്ടും  യാഥാർത്ഥ്യത്തെ—പാളികളുള്ളതും, വൈരുദ്ധ്യാത്മകവും, ചലനാത്മകമായി ഏകോപിതവുമായ ഒരു വസ്തുതാസമഗ്രതയായി—വ്യക്തമാക്കുന്ന ചരിത്രപരമായി വ്യത്യസ്തമായെങ്കിലും ഘടനാപരമായി തുല്യമായ അവതരണങ്ങളാണ്.